Бос тұрған жылжымайтын мүлікке салық енгізу

Бос тұрған жылжымайтын мүлікке салық енгізу (Council Tax on Empty Properties)

Соңғы жылдары бос тұрған ғимараттар, құрылыс аяқталмаған нысандар мен бос учаскелер қалалық дамудың негізгі мәселелерінің біріне айналды. Бұл объектілер тек қаланың эстетикалық көрінісін нашарлатпай, тұрғындардың және бизнес үшін қолайсыз жағдайлар тудырады. Осыған байланысты бос тұрған жылжымайтын мүлікке салық енгізу ұсынылуда (Council Tax on Empty Properties1).

Ұлыбританияда әртүрлі аймақтар бос үйлерге салық салу тәсілдерін енгізді. Уэльсте бос үйлерге сыйақылар енгізілді және оларды жөндеу мен қалпына келтіру үшін гранттар берілді. Жергілікті билік органдары екі жылдан артық бос тұрған объектілерге салық ставкасын екі жүз пайызға дейін арттыруға құқылы, бұл оларды пайдалануға ынталандырады. Лондондағы осындай шара өзінің тиімділігін көрсетті. Салықтық сыйақылардың арқасында жылжымайтын мүлік иелері өз объектілерін пайдалануға немесе сатуға мәжбүр, бұл қалалық аумақты тиімдірек пайдалануға ықпал етеді. Ванкувер мен Торонто, Канадада, егер объект негізгі тұратын жер ретінде қолданылмаса немесе жалға берілмесе, оған салық салынады, ол қазіргі бағалау құнының бір пайызын құрайды.

Ұлыбританияда ұзақ уақыт бойы пайдаланылмаған барлық объектілер төмендегідей қосымша салықтарға ұшырайды:

• 1-5 жыл: негізгі салықтың 100% көлемінде қосымша салық.

• 5-10 жыл: негізгі салықтың 200% көлемінде қосымша салық.

• 10 жылдан астам: негізгі салықтың 300% көлемінде қосымша салық.

Бос тұрған жылжымайтын мүліктерді бағалау және салық салу механизмі бірнеше кезеңнен тұрады. Бос тұрған тұрғын үйлер коммуналдық қызметтер мен меншік реестрлері деректеріне негізделіп анықталады, бос жерлер кадастрлық деректер мен жер учаскелерінің жағдайын мониторингтеу арқылы анықталады, ал бос бизнес-объектілер бизнес тіркеулері мен салық салу деректері бойынша талданады.

Объектілер анықталғаннан кейін олар нарықтық құн негізінде бағаланады. Салық бағалау құнының пайыздық мөлшерлемесі ретінде есептеледі. Мысалы, Ванкуверде бос үйлерге салық салынатын салық мөлшері бағалау құнының бір пайызына тең. Бос бизнес-объектілер мен құрылыс тоқтап қалған ғимараттар үшін механизм жерлер мен объектілердің пайдаланылу ерекшеліктерін ескере отырып ұқсас болуы мүмкін.

Салық жинау картасы негізінде (Рис. 1) Алматы қаласы бойынша жер учаскелерінен алынатын орташа салық түсімдерін бағалауға болады. Осы құралды пайдалану арқылы әрбір учаскеден түсетін салықтарды нақты анықтауға және құрылыс тоқтап қалған ғимараттар мен бос объектілерден болатын ықтимал шығындарды бағалауға болады.

И

Рис. 1. Алматы қаласы бойынша салық түсімдерін көрсету

осы мәліметтер негізінде бос тұрған объектілерді пайдалануға ынталандыратын және қаланың экономикалық шығындарын минимизациялайтын ұсынылатын салық ставкаларын анықтауға мүмкіндік бар.

 

Жоғарыда көрсетілген талдау мен халықаралық тәжірибе негізінде Алматы қаласының бір ауданында бос тұрған объектілер мен құрылыс тоқтап қалған ғимараттарды пайдалануды ынталандыру бойынша пилоттық жобаны бастау ұсынылады.