Мүгедектер үшін төтенше жағдайлар кезінде әрекет ету туралы нұсқаулықты әзірлеу
Алматы әлемдегі сейсмикалық қауіпті аймақтардың бірі болып табылады, мұнда апатты жер сілкінісі болуы үнемі қауіп төндіреді. Жер сілкінісі кезінде қала тұрғындары көбінесе паникаға түседі, бұл көбінесе мұндай жағдайларда әрекет ету ережелері туралы жеткіліксіз хабардар болумен түсіндіріледі.
Сейсмикалық белсенді аймақтардағы адамдардың қауіпсіздігі тек төтенше жағдайлар қызметтерінің тиімділігінен ғана емес, сонымен қатар халықтың жалпы сейсмикалық сауаттылығы мен дайындық деңгейіне де байланысты.
Қазіргі уақытта төтенше жағдайлар бойынша әрекет ету жөніндегі қолданыстағы нұсқаулықтар мен ережелер әдетте мүгедектердің арнайы қажеттіліктерін ескермейді. Алайда, осы категориядағы тұрғындар төтенше жағдайлар кезінде ең осал болып табылады.
Сурет 1. Алматы қаласының ТЖД ресми сайтынан скриншот
Сонымен қатар, «Кедергісіз KZ» мүгедектер қоғамы ұйымдастырған кездесуде «Климат өзгеруімен байланысты төтенше жағдайлар кезінде мүгедектердің қажеттіліктерін ескере отырып, инклюзивтік стратегияларды әзірлеу» жобасын жүзеге асыру шеңберінде мүгедектер төтенше жағдайлар кезінде әрекет ету туралы ақпараттың жоқтығын көтерді.
Кездесуге қатысушылар, кресло-арбаларында жүретін және көпқабатты үйлердің жоғарғы қабаттарында тұратын адамдар Алматыда 2023 жылғы 22-23 қаңтарда болған күшті жер сілкінісінде (6,7 балл) қандай сезімде болғандарын бөлісті.
Қатысушылар төтенше жағдайларға дайындықтың жоқтығын көрсетті – мұндай жағдайда не істеу керектігін және қайда көмекке жүгінуге болатынын түсінбеген. Бұл жағдай мүгедектердің төтенше жағдайлар кезінде нақты жағдайын және жағдайын көрсетеді.
Негізгі проблемалар:
-
Төтенше жағдайлар үшін нұсқаулықтарда мүгедектердің арнайы қажеттіліктері туралы ақпараттың болмауы;
-
Бұл категориядағы тұрғындар үшін төтенше жағдайларда әрекет ету бойынша нұсқаулар мен ұсыныстардың болмауы;
-
Мүгедектер үшін укрытие, эвакуация және көмек орындары туралы ақпараттың қолжетімді болмауы.
Осыған байланысты, бірінші қадам ретінде мүгедектерді төтенше жағдайлар кезінде әрекет етуге үйрету керек. Ең танымал және қарапайым тәсіл – бұл қалалық сайттарда нұсқаулықтарды әзірлеу және орналастыру.
Мысал ретінде Earthquake Country Alliance сайтында орналастырылған нұсқаулықты қарауға болады1 (нұсқаулық орыс тілінде қолжетімді, Рисунок 2). Бұл нұсқаулық өте жалпы болып табылады және төтенше жағдайлар кезіндегі барлық әрекеттер жоспарын қамтымайды.
Сонымен қатар, АҚШ Ішкі қауіпсіздік министрлігінің ресми сайтында жарияланған ақпаратты қарастыруға болады2 – мүгедектер үшін жер сілкінісінде әрекет ету туралы бюллетень (Қосымша 1).
Сурет 2. Earthquake Country Alliance сайтындағы нұсқаулық
Нұсқаулықты әзірлеу келесі кезеңдерден тұруы тиіс:
-
Мүгедектердің қажеттіліктерін және олар төтенше жағдайларда кездесетін мәселелерді талдау.
-
Мүгедектер қоғамдық ұйымдарымен және төтенше жағдайлар саласындағы сарапшылармен консультациялар жүргізу.
-
Ұсыныстарды қалыптастыру – нұсқаулықтағы ақпарат қолжетімді түрде берілуі керек, мысалы, түсінікті және айқын иллюстрациялар, шектеулі көру қабілеті бар адамдар үшін үлкен қаріптер және т.б. қолдану.
-
Тестілеу және кері байланыс – нұсқаулық мүгедектердің топтарымен сынақтан өтуі керек, сондай-ақ оның тиімділігі мен пайдалы екендігін тексеру үшін кері байланыс алынуы керек.
-
Таратылым және оқыту: – нұсқаулық әзірленгеннен кейін ақпаратты тарату және мүгедектерді, олардың қамқоршыларын осы нұсқаулықты қолдануға үйрету шараларын ұйымдастыру керек.
Осылайша, мүгедектер үшін төтенше жағдайлар кезінде әрекет ету туралы нұсқаулықты әзірлеу мүгедектіктің ерекшеліктерін, төтенше жағдайлардың сипатын және мақсатты аудиторияның қажеттіліктерін ескеретін кешенді тәсілді қажет етеді.
Ұсыныс ретінде енгізілді.
Қосымша 1
1 https://www.earthquakecountry.org/
